WŁADYSŁAW REYMONT

 

    07.05.1867 - 05.12.1925

Polski pisarz, prozaik i nowelista. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za czterotomową „epopeję chłopską” Chłopi

„Innego życia nad w literaturze – nie rozumiem, czuję, że nie mógłbym inaczej żyć (…). Nie przez ambicję, łaknąc sławy itp., zostałem pisarzem z potrzeby i z musu, z bólu, nienawiści i miłości. Muszę nim pozostać do końca, choćbym ani jednego czytelnika nie miał”.

• Stanisław Władysław Rejment urodził się we wsi Kobiele Wielkie w 1867 roku. Mieszkał w Tuszynie. Nie lubił swojego imienia i nazwiska, więc skorygował je w 1892 roku, tym bardziej, że „rejmentować” znaczyło przeklinać. Był jednym z siedmiorga dzieci. Zmieniając swe rodowe nazwisko, Reymont zmienił także kolejność swych imion chrzestnych - w domu nazywano go Stasiem.

• Oj­ciec, Jó­zef Rej­ment, pra­co­wał jako or­ga­ni­sta w pa­ra­fii w od­da­lo­nym o kil­ka­na­ście ki­lo­me­trów od Łodzi Tu­szy­nie. Miał też nie­co zie­mi rol­nej i młyn. Chęt­nie czy­tał, miał rów­nież wy­kształ­ce­nie mu­zycz­ne. Mat­ka Sta­ni­sła­wa, An­to­ni­na z Kup­czyń­skich, wy­wo­dzą­ca się, jak chęt­nie w póź­niej­szych la­tach wspo­mi­nał Pi­sarz, ze zu­bo­ża­łej szlach­ty ma­ło­pol­skiej, po­tra­fi­ła świet­nie opo­wia­dać ba­śnie, le­gen­dy i hi­sto­rie.

 

 rodzice pisarza Józef i Antonina

• przyszły pisarz się fachu zawodowego, kończąc szkołę jako czeladnik krawiecki. Ponadto występował w teatrach ogródkowych. Pracował następnie jako dróżnik. Było to jednak zajęcie doraźne. Wciąż udzielał się w trupach teatralnych, by później jako medium niemieckiego spirytysty podróżować z nim po Europie. Nie miał ciągle jasności co do kierunku zawodowego, rozważał nawet posługę kapłańską lub wstąpienie do zakonu.

•  Pierwsze opowiadanie pisarza pt. Pracy! powstało 16.02.1891 roku Na rok 1892 przypada debiut literacki Reymonta: nawiązuje współpracę z „Głosem”, tu publikuje korespondencje Spod Rogowa pod pseudonimem „Księżak”. Pierwsze utwory pod własnym nazwiskiem opublikuje w roku następnym. Ukazały się kolejne jego utwory - "Wigilia Bożego Narodzenia" w krakowskiej "Myśli", "Suka" w "Prawdzie", "Śmierć" w "Głosie"

• Pod koniec lat 90. XIX wieku podróżował po Europie. W tym czasie napisał „Pielgrzymkę do Jasnej Góry”, „Komediantkę”, „Fermenty”. Zaczął też zbierać materiały do „Ziemi obiecanej”, którą wydał w 1899 rw 1900 roku uległ wypadkowi kolejowemu,. Dostał bardzo wysokie odszkodowanie, dzięki czemu mógł wreszcie zdobyć niezależność finansową.

• Po wypadku Władysław Reymont zamieszkał w Krakowie, opiekowała się nim tam znajoma Aurelia Szabłowska , żona mało znanego pisarza Teodora Szabłowskiego. Dwa lata po wypadku pisarza, w 1902 roku wzięli ślub. Nie mieli dzieci, podróżowali, żyli w przedwojennej warszawskiej elicie.

                                      
                                                  www.granice.pl

• Rok później rozpoczął pracę nad swoją najsłynniejszą powieścią, jaką niewątpliwie są „Chłopi”. Akcję książki umieścił we wsi Lipce (dziś Lipce Reymontowskie), ukazując życie tytułowych chłopów. Powieść została podzielona na cztery części, zatytułowane od poszczególnych pór roku. Reymont ukazał społeczność chłopską „od środka”, ich podporządkowanie rytmowi rocznemu oraz kościelnemu. Powieść jest pisana gwarą, co dodaje jeszcze książce autentyczności. Pierwsza część powstała w roku 1902, ostatnia - "Lato" - w 1909 roku.
• Reymont pisał "Chłopów" dwa razy: Pierwszy raz, gdy ukończył dzieło, postanowił poprawić początek. Zirytował się - podarł i w części spalił dzieło! Od nowa pisał je osiem lat - a gdy zakończył scenę wesela Boryny - trzeba było wezwać lekarza. Na pytanie, czym jest tak wyczerpany, miał odpowiedzieć:

                       Trzy dni tańczyłem na chłopskim weselu...

• 1905-1906 – czas rewolucji spędza w Warszawie. Tu też spędza lata I wojny światowej, zajmując się działalnością literacką i uczestnicząc w działaniach komitetów społecznych i obywatelskich.

• 1917 – otrzymuje nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności za Chłopów, zostaje prezesem Komitetu Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy.
• 1919, 1920 – dwukrotnie wyjeżdża do środowisk polonijnych w Stanach Zjednoczonych.
• 1920 – kupuje majątek Kołaczkowo w pobliżu Wrześni.

                                 

                 Mieszka w majątku tylko 5 lat. Zimy zawsze spędza w Warszawie

• Ostatnią napisaną przez Władysława Stanisława Reymonta powieścią był Bunt (1924) - antyutopia, opowiadająca o buncie zwierząt przeciwko władzy człowieka. Rewolucja, rozpoczęta pod hasłami walki z niesprawiedliwością, szybko zamienia się w krwawy przewrót. Fabuła Buntu przypomina swoją konstrukcją powstałe ponad dwadzieścia lat później dzieło literatury światowej – Folwark Zwierzęcy George’a Orwella.

• 13 listopada 1924 przyszła ze Sztokholmu wiadomość o prestiżowym literackim wyróżnieniu. Pisarz nie mógł go odebrać

„Okropne! Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi się rozebrać. To istna ironia życia, urągliwa i prawdziwie szatańska”

– pisał Reymont z goryczą do konsula polskiego w Szwecji.


Kontrkandydatami Reymonta byli znakomici Tomasz Mann, Maksym Gorki i Thomas Hardy oraz Stefan Zeromski.Autor nie pojechał jednak do Sztokholmu przez wzgląd na problemy ze zdrowiem. W jego imieniu nagrodę odebrał poseł Alfred Wysocki.

• Nobel z 10 grudnia 1924 r.-Reymont otrzymał Nagrodę Nobla jako drugi Polak, niemalże 20 lat po Henryku Sienkiewiczu. Uzasadnienie szwedzkiej kapituły jest przejrzyste: „za wybitny epos narodowy, powieść Chłopi”.

• Pisarz zmarł w 1925 roku, chorował na serce, miał skołatane nerwy, depresję. Dużo pił. Został pochowany na Powązkach, a jego serce umieszczono w kościele Św. Krzyża na warszawskim Krakowskim Przedmieściu. tak jak serce Fryderyka Chopina.

• Jego pogrzeb miał charakter państwowy i odbył się kilka dni później, 9 grudnia. Msza św. żałobna w Katedrze św. Jana sprawowana była pod przewodnictwem bp Antoniego Szlagowskiego. Udział w niej wzięli m. in. Leopold Staff, Jarosław Iwaszkiewicz i Wincenty Witos. W. S. Reymont został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim, a urnę z jego sercem wmurowano w kościele Św. Krzyża w Warszawie. Nad jego grobem widnieje epitafium:

„Bogiem zbrojny, ojczyźnie duchem zaprzysięgły, piśmiennictwa polskiego chwała, ziemię plemienną niebem mieć nauczał, Władysław Stanisław Reymont twórca <<Chłopów>>, roku 1894, <<Ziemi Obiecanej>>, <<Ave Patria>> i innych. Laureat Nagrody Nobla, Kawaler Wielkiej Wstęgi Orderu Polonia Restituta, Komandor Orderu Legii Honorowej”.

JAKI BYŁ ?

• Nie był bardzo przystojny, niewysoki, trochę korpulentny
• Był człowiekiem towarzyskim i pełnym uroku, przyjaznym światu. Potrafił rozmawiać ze wszystkimi. Umiał prawić komplementy.
• Miał kilka charakterystycznych gestów, które często powtarzał. Lubił szybko poprawiać binokle i bez powodu obciągać kamizelkę. Unikał konfliktów i starał się zjednywać sobie ludzi.
• Marzył o aktorstwie. jego pseudonim artystyczny - Urbański
• Kobieciarz W uczuciach bywał stały, tak długo, jak było to dla niego korzystne.- bywało, że potrafił „dozgonnie” kochać dwie kobiety jednocześnie.
• Całe życie chodził do wróżek, uzależniony od kawiarnii,
• Słabego zdrowia. Miał też bardzo słaby wzrok, choruje na serce, płuca i narastającą depresję.
• Miał doskonały zmysł obserwacji, wrodzoną głęboką inteligencję emocjonalną, doskonałą pamięć wzrokową

CIEKAWOSTKI:

•  Ród W. S. Reymonta wywodził się prawdopodobnie od szwedzkiego rajtara Baltazara, który podczas potopu szwedzkiego został wzięty do niewoli i osiadł w Polsce na stałe; stąd też w niektórych pismach urzędowych pojawiają się różne wersje nazwiska Noblisty, np. Bancerek;

• Władysław Reymont został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego przez obecnego prezydenta, Andrzeja Dudę. Przyznanie orderu miało miejsce jedenastego listopada 2018 roku z okazji obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

• Po śmierci pisarza, jego imię przyjęło wiele szkół, ulic, organizacji i budynków użyteczności publicznej. Muzea jemu poświęcone znajdują się m. in. w Kołaczkowie i Małkowie oraz w Bielsku-Białej. Ponadto, wizerunek Noblisty wykorzystywany był na banknocie pieniężnym o nominale 1 000 000,00 zł (1991-1996)

• Władysław Reymont napisał powieść grozy zatytułowaną „Wampir”.

• Rok 2000 był ogłoszony przez Sejm Rzeczpospolitej rokiem Władysława Reymonta.

• Port lotniczy w Łodzi został nazwany imieniem Władysława Reymonta.

• Utwory Reymonta, przede wszystkim powieść "Chłopi", zostały przełożone na 27 języków: angielski, bułgarski, chiński, chorwacki, czeski, duński, esperanto, fiński, francuski, hebrajski, hiszpański, holenderski, japoński, litewski, łotewski, niemiecki, pali (Indie), rosyjski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, ukraiński, węgierski, włoski.

• Na menu z przyjęcia wydanego na cześć Reymonta przez E. Championa w Paryżu widnieje napis "Hommage a Ladislas Reymond". W dokumentach Warszawskiego Towarzystwa Psychologicznego odnajdujemy formę Reimont. W "Kurierze Warszawskim" zmieniono jego nazwisko na Reinert. Ignacy Maciejowski (Sewer), z którym pisarz był zaprzyjaźniony, pisał w liście: "Bawili tu Reimod z narzeczoną." Poza pseudonimem Reymont, posługiwał się jeszcze jednym - Księżak. Tak np. była podpisana "Korespondencja spod Rogowa"" opublikowana w czasopiśmie "Głos". Innym pseudonimem, którym się posługiwał jest Antoniy Kopczyński.

1882 r. - bracia Stanisław i Franciszek Rejmentowie


  

 autor w wieku 30 lat







Władysław Reymont, portret potrójny, około 1905 roku, fot. Władysław Zahorski, licencja PD, Biblioteka Narodowa, źródło: Polona

  

 Reymont w w parku kołaczkowskim - 1925 r.


            

 pomnik w Łodzi