MISTRZOWIE SŁOWA: ISAAC BASHEVIS SINGER - 30 ROCZNICA ŚMIERCI

- 

21.11.1902 - 24.07.1991

• Urodził się jako Icek-Hersz Zynger w Leoncinie , wsi w pobliżu  Nowego Dworu Mazowieckiego. Jego ojciec był     chasydzkim rabinem zaś jego matka Baszewa – córką rabina z  Bilgoraja. Wiele opracowań (także nagrobek pisarza) podaje jako datę jego urodzin 14 lipca 1904 roku. Sam Singer w latach 70. XX w. zdradził, że urodził się 21 listopada 1902 roku.

•  Spośród czworga rodzeństwa tylko najmłodszy Mosze nie został pisarzem ( Esther Kreitman, Israel Joszua Singer - pisarze

• Brak zabawek w domu przyczynił się do wcześniejszego  zainteresowania się licznymi książkami  religijnymi i świeckimi znajdującymi się w domu. Mały Isaac miał niezwykły talent do opowiadania historii i potrafił rozbawić znajomych. Miał dobrą pamięć.

• Zaczął pisać pod wpływem "Przygód Sherlocka Holmesa" Doyle’a, zachwyciła go "Zbrodnia i kara" Dostojewskiego, chociaż jako dwunastolatek niewiele z niej zrozumiał; często wracał do Tołstoja i Gogola, o Mickiewiczu mówił, że był takim samym geniuszem jak Byron i Puszkin. Fragmenty "Pana Tadeusza" cytowała z pamięci Emilia, bohaterka powieści Singera "

• Rodzina Singerów z Leoncina przeniosła się na krótko do Radzymina, a w 1908 r. przeprowadziła się do Warszawy. . Krochmalna 10 to najważniejszy adres w życiu i twórczości noblisty. chociaż ulica w rzeczywistości przestała istnieć. Warszawa z jego młodzieńczych lat legła w gruzach, a żyjący przy okolicznych ulicach sąsiedzi zostali zamordowani.

                                         ulica Krochmalna

           Pisarz potrzebuje adresu. Tam są jego korzenie. Kiedy jadę dorożką w Montrealu, to tak jakbym był w Warszawie i jechał dorożką po Krochmalnej. Zawsze wracam do ulicy Krochmalnej. Nawet jeśli opowiadam o innych ulicach, to patrzę na nie z punktu widzenia ulicy Krochmalnej

 [cyt. za: Isaac in America. A journey with Isaac Bashevis Singer, reż. A. Nowak, USA 1986.].

• Ważnym miejscem jest także Biłgoraj - gdzie w 1917 roku przeprowadziła się rodzina Tutaj Isaac uczył się języka polskiego, próbował tworzyć po hebrajsku i wrócić do Warszawy, gdzie starszy brat cieszył się już sławą dobrego pisarza.

                                     ławeczka Singera w Bilgoraju

• W Warszawie w 1923 r. Objął posadę korektora w żydowskim tygodniku "Literarisze bleter", którego redaktorem był jego brat. Zajmował się m.in. tłumaczeniem na język jidysz powieści: E.M. Remarque’a, K. Hamsuna, Th. Manna, S. Zweiga. Pisał bezlitosne recenzje książek, , zadebiutował nagrodzonym w konkursie opowiadaniem "Na starość".

• Bashevis – pseudonim literacki przyjął od imienia swej matki, by nie mylono go z Israelem Joszuą Singerem.

• Pierwsza powieść Singera "Szatan w Goraju" (w 1935 r. wydanie książkowe).

• W 1935 roku Singer opuścił Polskę. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie brata, który wyemigrował tam rok wcześniej. Początkowo pracował jako korektor w dzienniku „Forwerts”, później otrzymał tam własną kolumnę, którą prowadził przez wiele lat. Pod pseudonimem I. Warszawski oraz D. Segal pisał felietony, krytyki literackie i teatralne, a także wspomnienia i odpowiedzi na listy czytelników. Już pod zanglicyzowaną formą imienia i nazwiska (Isaac Bashevis Singer) publikował kolejne utwory – w 1943 r. ukazało się książkowe wydanie Der sotn in Goraj, w 1950 r. – Di familje Muszkat (pol. Rodzina Muszkatów).

• Z żelazną konsekwencją pisał swoje utwory w jidysz. Tłumaczył to w następujący sposób:

Ludzie często pytają mnie: Dlaczego pisze pan w umierającym języku? […] Po pierwsze lubię pisać historie o duchach. A nic lepiej nie pasuje do ducha jak umierający język. Im bardziej martwy jest język, tym bardziej żywy jest duch. Duchy kochają jidysz. Wszystkie mówią w tym języku.

Po drugie, wierzę w zmartwychwstanie. Wierzę, że Mesjasz wkrótce nadejdzie i wtedy miliony mówiących w jidysz ciał powstaną z grobów. Ich pierwszym pytaniem będzie: Czy jest jakaś nowa książka w jidysz do przeczytania?

• Choć Singer nigdy nie wrócił do ojczystego kraju, tłumacząc to niemożnością podróży na „cmentarz żydowskiego narodu”, do końca życia uważał się za warszawiaka i podkreślał swoje przywiązanie do Polski.
• Przez ostatnie 35 lat życia był  wegetarianinem.Swój wybór motywował względami etycznymi, a nie zdrowotnymi. W opowiadaniu Listy do Pisarza napisał:

Dla zwierząt wszyscy ludzie to naziści, a ich życie to wieczna Treblinka

• Singer ukazywał swoim czytelnikom całą mozaikę środowisk żydowskich, zmiany obyczajowe, jakim one podlegały i problemy, z jakimi przyszło im się mierzyć Dwór, Sztukmistrz z Lublina, Szumowiny, czy Certyfikat. W wielu utworach przemycał wątki autobiograficzne podkreślające jego związki z Polską – Urząd mojego ojca, , Szosza  oraz . Miłość i wygnanie. Akcja większości jego utworów rozgrywa się w przedwojennej Polsce.
Szczególnie ważne w jego twórczości były krótkie opowiadania, które opublikowano w zbiorach –  Krótki piątek, Seans, ,Namiętności, Spinoza z ulicy Rynkowej, Śmierć Matuzalema. Był również autorem opowiadań dla dzieci – Opowiadania dla dzieci


• Proza Singera jest tłumaczona na wiele języków i czytana przez kolejne pokolenia. Baszewis Singer był laureatem prestiżowych nagród oraz doktoratów honoris causa w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech, Francji oraz Izraelu, a w 1978 r. otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Na podstawie jego utworów powstały filmy i sztuki teatralne. Znaczna część spuścizny literackiej Singera nie została jednak do tej pory przetłumaczona z jidysz. Pisarz zmarł 24 VII 1991 w Miami

                           Laureat Literackiej Nagrody Nobla - 1978

• Pisarstwo przez całe życie było jego pasją – nieomalże obsesją. Interesował się też filozofią, np. Spinozą, Schopenhauerem. W swych utworach, często ustami ich bohaterów, przytacza różne teorie filozoficzne. Znaczny wpływ na jego twórczość miała także klasyczna powieść rosyjska XIX w. Z ludzi mających na niego największy wpływ literacki wymieniał swojego starszego brata, Israela Joszuę.

                                      autor z bratem (z lewej) Israelem