MIKOŁAJ KOPERNIK - 550 ROCZNICA URODZIN

 

                                                      19.02 1473 - 21.05.1543

 Polski astronom. matematyk, inżynier, lekarz, prawnik, kanonik i ekonomista.

Senat RP przyjął (jednogłośnie!) uchwałę ustanawiającą 2023 Rokiem Mikołaja Kopernika. Datę powiązano z pięćset pięćdziesiątą rocznicą urodzin i czterysta osiemdziesiątą rocznicą śmierci Mikołaja Kopernika.

Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię.

(dwuwiersz Jana Nepomucena Kamińskiego wyryty a ścianie rodzinnego domu Kopernika w Toruniu)

„Nic piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko, co piękne.”

• Był najmłodszym synem kupca Mikołaja i Barbary Watzenrode. Miał dwie młodsze siostry: Barbarę i Katarzynę, oraz starszego brata Andrzeja Po śmierci ojca, gdy Kopernik miał 10 lat, jego opiekunem prawnym został wuj, Łukasz Watzenrode ( brat matki), który zapewnił mu wykształcenie opłacając naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie studiował matematykę, fizykę, astronomię i filozofię.

• Studiował później prawo i medycynę w Bolonii  i Padwie.

• Po studiach wrócił do Torunia i od 1503 roku pracował jako sekretarz swojego wuja, był również kanonikiem, ale nie przyjął nigdy święceń kapłańskich. Pracował też dla rządu, jako ekonom.

•  Cztery lata później został skierowany do Lidzbarka, gdzie towarzyszył swemu wujowi, biskupowi warmińskiemu Łukaszowi Watzenrodemu. Mikołaj brał udział w różnych misjach dyplomatycznych, m.in. do Prus Królewskich. Był też obecny na koronacji Zygmunta Starego na Wawelu w styczniu 1507 roku. W czasie pobytu w Lidzbarku Kopernik sporządził mapy Prus i Warmii oraz zajął się tłumaczeniem z greki Listów Teofilakta Symokatty.

• Do Fromborka przeprowadził się pomiędzy 1510 a 1512 rokiem. W 1514 roku wykupił za 175 grzywien srebra północnozachodnią wieżę w obrębie murów zamku Frombork. Miasto opuszczał tylko dwukrotnie, w latach 1516-1519 i 1520 - 1521.

• Najsłynniejszym dziełem Kopernika jest "De revolutionibus orbium coelestium" ("O obrotach sfer niebieskich"), które zostało opublikowane w 1543 roku.

 Przedstawił w niej teorię heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, burzącej dotychczasowe poglądy. Według Kopernika to Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca, a nie Słońce i planety wokół Ziemi, jak głosił obowiązujący w czasach średniowiecza model wyjaśniający budowę świata.

Pierwsze wydanie „De revolutionibus”, dedykowane papieżowi Pawłowi III, ukazało się w Norymberdze w 1543 r. tuż przed śmiercią autora, w nakładzie ok. 500 egzemplarzy, drugie w Bazylei ponad 20 lat później (1566).

Egzemplarz pierwszego wydania należącego do Mikołaja Kopernika znajdował się w zbiorach Collegium Hosianum w warmińskim Braniewie. Podczas szwedzkiego potopu w 1626 r. dzieło to zostało skradzione i wraz z innymi łupami wywiezione do Szwecji. Obecnie znajduje się w Uppsali.

a:

W Polsce znajduje się tylko jeden egzemplarz pierwszego wydania. znajduje się on w Bibliotece Jagiellońskiej.

CIEKAWOSTKI:

• Podpisywał się jako Nicolaus Nicolai de Thuronia, co oznacza: „Mikołaj, syn Mikołaja, z Torunia”

•  Jeden z kraterów na Księżycu i na Marsie, oraz planetoidę (1322) Coppernicus.

• W 1965 roku NBP wyprodukował banknot z wizerunkiem Mikołaja Kopernika.

• W 2010 nazwano na jego cześć pierwiastek chemiczny.

• W "Traktacie o pieniądzach" jako pierwszy sformułował tezę o związku między podażą pieniądza a inflacją.

„Chociaż niezliczone są przyczyny upadku królestw, księstw i rzeczypospolitych, to moim zdaniem najgorsze są cztery: niezgoda, śmiertelność, jałowość ziemi i zły pieniądz”.

• Podczas wojny polsko-krzyżackiej brał udział w negocjacjach z mistrzem krzyżackim Albrechtem Hohenzollernem.

• Rokowania prowadzone 4 stycznia 1520 roku nie przyniosły efektów, dwa tygodnie później Krzyżacy zaatakowali i spalili Frombork.
• Od roku 1616 do 1822 dzieło Kopernika było w kościelnym wykazie ksiąg zakazanych, zwanym też wykazem ksiąg zatrutych.

• Mikołaj Kopernik tworzył również poezję.
• Podczas licznych podróży po Warmii, stwierdził ciężką sytuację mieszkańców wsi, którzy żyli w wielkiej nędzy, co skłoniło go do studiów nad cenami chleba.
  Około 1530 roku powstał krótki memoriał Panis coquendi ratio (Obrachunek wypieku chleba) z tablicami uczciwych cen chleba, oraz opisem jego wypieku. 
• Przyczynił się do zmiany kalendarza na gregoriański w 1582.

• Tworzył również poezję. Jego poetyckim debiutem był epigramat, który napisał w Krakowie do pieśni weselnej (epitalamium) dla biskupa warmińskiego Jana Dantyszka na ślub Barbary Zápolyi i Zygmunta I Starego.

JAKIM BYŁ CZŁOWIEKIEM?

• Był introwertykiem, zamkniętym w sobie, żyjącym w swoim świecie naukowcem pochłoniętym nauką, swoją pasją.

• Skrupulatny, dążący do perfekcjonizmu.

• Jeździł konno, lubił dobre trunki ( ale nie spożywał ich nadmiernie)

• Miał trudności w przedstawianiu swoich myśli innym.

• W młodości był brunetem. Miał duży orli nos( jego charakterystyczny kształt nosa był wynikiem złamania, którego doświadczył w dzieciństwie),pociągłą twarz, szczupłej budowy ciała, oczy niebieskie

• Mikołaj Kopernik zmarł we Fromborku 24 maja 1543 roku - przyczyną śmierci był wylew

Prowadzone jesienią 2005 roku badania archeologiczne w katedrze fromborskiej zaowocowały znalezieniem szczątków, które  - należą do Mikołaja Kopernika. 

rekonstrukcja prawdopodobnego wyglądu Kopernika w wieku 70 lat.

Grób Kopernika w katedrze fromborskiej (znajduje się pod posadzką, oszklenie w posadzce)

 „Lecz cokolwiek by było, uznaję otwarcie, że mogę popełnić omyłki, gdyż jestem tylko jednym człowiekiem, posiadającym jeden umysł i nie zapoznającym ani nie doceniającym tego, co inni uznali za korzystniejsze”