WŁADYSŁAW BEŁZA

 

                                          

                                           17.10.1847 - 29.01.1913

Poeta, publicysta, animator życia kulturalnego, oświatowego i prasowego. Dzięki swojemu zaangażowaniu w rozwijanie polskiej kultury zyskał przydomek "piewcy polskości". Założyciel "Tygodnika Wielkopolskiego", sekretarz Ossolineum.

• Urodził się w Warszawie. Był najstarszym spośród pięciorga rodzeństwa

• Uczęszczał do warszawskiego gimnazjum rządowego, od 1865 roku do szkoły oficerskiej w Kazaniu, a w latach 1866-1868 do Szkoły Głównej w Warszawie. Już w tym czasie utrzymywał związki pisarskie z tygodnikami warszawskimi - "Przyjacielem Dzieci" i "Przeglądem Tygodniowym".
• W 1868 wyjechał do Krakowa. Poznał ociemniałego już poetę Wincentego Pola, był jego lektorem. dzięki niemu wydał 2 książki dla dzieci : "Abecadlnik w wierszykach dla polskich dzieci", a później kolejną - zatytułowaną: "Upominek dla młodzi polskiej na pamiątkę trzechsetnej rocznicy Unii Lubelskiej"
•   Z Krakowa wyjechał do Lwowa, Wenecji, Zurychu i Paryża tam poznał„ pieśniarza Ukrainy” Józefa Bohdana Zaleskiego za jego namową wyjechał do Poznania gdzie założył „Tygodnik Wielkopolski” i pisemko dla dzieci  „Promyk”.  Zainicjował tam także budowę teatru polskiego ze składek społecznych, których największą część sam zebrał, jeżdżąc od dworu do dworu.
• Pod koniec 1871 roku poeta otrzymał nakaz niezwłocznego opuszczenia granic państwa pruskiego, jako tzw. lästiger Ausländer, czyli „niepożądany cudzoziemiec”, zbyt „niespokojny” polski działacz narodowy. Występował przeciwko germanizacji ludności polskiej w Wielkopolsce i na Śląsku.

• P o krótkim pobycie w Pradze, wyjeżdża w 1872 na stałe do Lwowa Pisał do „Dziennika Polskiego” i „Gazety Narodowej oraz wydawał pisma dla dzieci: „Promyk. Tygodnik dla Dzieci” (1872-1873) i „Towarzysz Pilnych Dzieci” (1876-1873)
•  W latach 1910–1920 pracował w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.. Dzięki niemu powstała w 1883 roku Macierz Polska – pierwsza na ziemiach polskich organizacja szerząca oświatę wśród społeczeństwa polskiego przez wydawanie i rozpowszechnianie tanich wydawnictw. W Ossolineum przepracował 30 lat

• Związany był z uzdrowiskiem w Iwoniczu-Zdroju, gdzie organizował w latach 1874-90 życie kulturalne i towarzyskie. Tu również propagował i informował o pracach Towarzystwa wygłaszając odczyty. Dla regionu krośnieńskiego zasłużył się napisaniem pierwszego przewodnika krajoznawczo-turystycznego pt. „Iwonicz i jego okolice” wydanego w 1885 r. nakładem Zarządu Zdrojowego.

W 1905 roku z inicjatywy mieszkańców i kuracjuszy uzdrowiska został wzniesiony pomnik upamiętniający Władysława Bełzę

• Wiele jego wierszy, pisanych w tonie patriotyczno-wychowawczym, było adresowanych do polskiej młodzieży i dzieci, np.: "Cnoty kardynalne", "Co kochać?", "Czem będę?", "Legenda o garści ziemi polskiej", "Marsz skautów", "Modlitwa za Ojczyznę", "O celu Polaka", "Polska mowa", "Ziemia rodzinna". Zachęcał dzieci do nauki i piętnował tych, którzy od książek stronili. Tak rozpoczynał się jego wiersz, w którym kreślił „obraz leniuszka”:
  

W gło­wie same wró­bel­ki,

Niby w pu­stej sto­do­le;

Oj, le­niu­szek to wiel­ki,

Nie chce uczyć się w szko­le.

Nad ksią­żecz­ką wciąż drze­mie,

Albo cho­dzi po­nu­ry;

Oczka spusz­cza na zie­mię;

Wstyd mu spoj­rzeć do góry!

Kie­dy in­nych ko­le­ją,

Za wzór dają mu wszę­dzie;

Z nie­go wszy­scy się śmie­ją,

Że nic z nie­go nie bę­dzie.

A on w ką­cie, jak ko­łek,

Stoi nie­my, str­wo­żo­ny:

Aż się z nie­go osio­łek,

Sta­nie kie­dyś skoń­czo­ny!

                                                                                

                                                                          1867 r.

Na jego "Katechizmie polskiego dziecka" wychowywały się pokolenia Polaków. Najsłynniejszy wiersz "Katechizm polskiego dziecka" wszedł w skład tomiku opublikowanego pod tym samym tytułem w 1901 roku i od razu bił rekordy popularności. Był obecny w każdym polskim domu, we wszystkich zaborach. Uczono go dzieci w kolejnych pokoleniach, którym przyszło żyć w niewoli. Uczono na ziemiach polskich i w rodzinach rozsypanych po całym świecie.

      

- Kto ty je­steś?

- Po­lak mały.

- Jaki znak twój?

- Orzeł bia­ły.

- Gdzie ty miesz­kasz?

- Mię­dzy swe­mi.

- W ja­kim kra­ju?

- W pol­skiej zie­mi.

- Czem ta zie­mia?

- Mą oj­czy­zną.

- Czem zdo­by­ta?

- Krwią i bli­zną.

- Czy ją ko­chasz?

- Ko­cham szcze­rze.

- A w co wie­rzysz?

- W Pol­skę wie­rzę.

- Coś ty dla niej?

- Wdzięcz­ne dzi­écię.

- Coś jej wi­nien?

- Od­dać ży­cie.

Pierwsza strofa dla w wersji dla dziewczątek:

– Kto ty jesteś?

– Polka mała.

– Jaki znak twój?

– Lilia biała.

JAKI BYŁ?

 „...był człowiekiem szalenie skromnym. Nierzadko pomniejszał swoją rolę i zasługi, jakie oddał dla Lwowa i polskiej literatury. O swojej poezji, którą pisał dla dzieci, tak wyrażał się w jednym z listów do Józefa Ignacego Kraszewskiego: „Ot! Zabawka, nic więcej”, określając swój „rym” jako „cielęcy” i „niewart trzech groszy”.

                                                                                www3obieg.pl

•  energiczny, pogodny, tryskający dowcipem

...jego dostojna postać, jego twarz piękna, której zmarszczka pionowa, przedzielająca czoło, dodawała surowej powagi, nie mącąc pogody i spokoju".

                             www.naszdziennik.pl

 

                                      1874 r.                          1894 r.

   

 

                         1894 r.                       1895  r.                      1901 r.

                                                                                    

                                                      1903 r.

                             

 
1906 r.

1907 r.                           1910 r.

1918 r.

•   Władysław Bełza zmarł 29 stycznia 1913 roku. Dzięki swojemu zaangażowaniu w rozwijanie polskiej kultury zyskał przydomek "piewcy polskości".

Aleja Zasłużonych  Cmentarz Łyczakowski - Lwów