WOKÓŁ ŚWIĄT - KOLĘDY

 KOLĘDA CZY PASTORAŁKA?

KOLĘDA:

• słyszysz ją w kościele
• tekst ma charakter religijny - mówi o narodzeniu Zbawiciela i zbawieniu
• śpiewana jest na melodię : krakowiaka, poloneza lub oberka
• muzyka jest bardzo podniosła, dostojna

Pierwszą kolędę stworzył św. Franciszek z Asyżu i była ona odśpiewana w szopce. Do Polski kolędy przywieźli średniowieczni mnisi. Najstarszą polską kolędą jest "Zdrow bądź, krolu anjelski" z 1424 roku (tłumaczona z języka czeskiego). Polskimi twórcami kolęd byli m.in.: Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp Szarzyński, Piotr Skarga czy Franciszek Karpiński.

Kolędy wykonuje się od  mszy o północy w święta Bożego Narodzenia (noc 24/25 grudnia) do święta Chrztu Pańskiego (niedziela po 6 stycznia). W polskiej tradycji dopuszcza się śpiewanie ich do Święta Ofiarowania Pańskiego (2 lutego).

Najsłynniejszą kolędą jest Cicha noc, którą przetłumaczono na ponad 300 języków  Powstała w roku 1818 

Kolęda nie oznaczała początkowo wcale pieśni bożonarodzeniowej. Źródłosłowem polskiego słowa „kolęda” jest najprawdopodobniej łaciński wyraz „calende”, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza „pierwszy dzień miesiąca”.

Za pierwszą znaną kolędę uważa się łaciński hymn autorstwa św. Hilarego pt. „Jesus refulsit omnium” („Jezus oświeca wszystko”), który powstał w 336 roku.

PASTORAŁKA:

• ma radosny, sielankowy charakter
• tekst odnosi się do sceny narodzenia Chrystusa i radości jaka temu towarzyszy
• opowiada o pasterzach, mędrcach, gwiazdach i zwierzętach
• śpiewana jest na róże melodie: ludowe, bluesowe, jazzowe, a nawet rockowe
• śpiewana głównie poza kościołem
• pastorałki są zazwyczaj bardziej radosne, melodyjne i mogą zawierać elementy humorystyczne, sielankowe , mają mniej religijny charakter
• pastorałki to  przyśpiewki ludowe i wszystkie piosenki o tematyce świątecznej puszczane w radiu czy telewizji.

Pastorałka pochodzi od łacińskiego słowa: pastoralis, które oznacza „pasterski”. Pastorałki to pewien rodzaj kolęd, które były wykonywane przez wędrownych muzyków i pasterzy

Ulubiona pastorałka Jana Pawła II pochodzi z regionu Podhala. Pierwsze wersje utworu powstały w XVIII wieku.