czwartek, 13 marca 2025

ERNEST BRYLL

 


01.03.1935 - 16.03.2024



Polski pisarz, poeta, autor tekstów piosenek, dziennikarz, krytyk filmowy, także dyplomata, ambasador RP w Irlandii (1991-1995). Tłumacz z języka irlandzkiego, czeskiego i jidysz.

  • Ernest Bryll urodził się 1 marca 1935 roku w Warszawie jako syn Stanisława Brylla i Heleny Sobczyńskiej. Dzieciństwo spędził w Komorowie W Gdynii mieszkał od 1947 roku. skończył szkołę śęnią w wieku 16 lat. Studopwał filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim.

  • Zadebiutował wierszem „Rybaczka”, nadanym w ramach audycji Polskiego Radia w roku 1952 roku Później wydał dwa zbiorki wierszy: Wigilie wariata (1958) i Autoportret z bykiem 1960) .Wydał około 40 tomików wierszy.

    Ballada o drzewach

    A chociazby je pocięli piłami
    A chociazby je kładli pokotem
    Nikt nie powie
    - Drzew zabijać nie wolno -

    Oto znowu są przy nas
    W ciemnym mieście
    Stołki o jelenich nogach
    Deski szaf huczące od wiatru
    Kredensy z grubych sosen
    Kredensy co są jak żubry
    Zamknięte w strasznych ścianach

    Nikt nie powie
    - Drzew nie wolno palić -
    Nowe lasy powstają w piecach
    Gromy świerków w burzy
    Muskularne wiązy

    Nikt nie powie
    - Kochajcie podłogę -
    Ale bieleja od ługu
    Podłogi - słońca naszych mieszkań

    Oto znowu są przy nas
    Torturowane przez drwali

    Z rozrywanych piłami jest stół
    A przytulcie się wieczorem do stołu
    - Już łopatą gałęzie odlatujące w niebo
    Korniki postukują jakbyś powiadał
    maleńkie "zdrowaś"...


    Autoportret z bykiem, 1960


  • Był jednym z współtwórców tygodnika „Współczesność”
  • Ponad 20 lat był członkiem Związku Literatów Polskich. Pracował w Telewizji Polskiej i Teatrze Telewizji, piastując stanowiska redaktora oraz kierownika literackiego. Również jako kierownik literacki, współpracował z kilkoma zespołami filmowymi oraz Teatrem Polskim w Warszawie. 
  • W latach 1974 - 1978 był dyrektorem Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. Ernest Bryll był również wykładowcą wydziału filmowego Uniwersytetu Śląskiego oraz kilku uczelni amerykańskich. 
  • Po zmianie ustroju, w latach 1991 - 1995 został ambasadorem w Irlandii. Po powrocie do kraju związał się zawodowo z telewizją.
  • Był autorem wielu tekstów piosenek -pisał je od 1965 roku
  • tworzył dla takich artystów, jak m.in. Myslovitz, Michał Bajor, Halina Frąckowiak, Marek Grechuta, Jerzy Grunwald, Krystyna Prońko, Czesław Niemen, Jerzy Połomski, Maryla Rodowicz czy Andrzej Rybiński. Wiele tekstów napisał do muzyki Katarzyny Gärtner.
 Psalm stojących w kolejce

Za czym kolejka ta stoi?
Po szarość, po szarość, po szarość
Na co w kolejce tej czekasz?
Na starość, na starość, na starość

Co kupisz, gdy dojdziesz?
Zmęczenie, zmęczenie, zmęczenie
Co przyniesiesz do domu?
Kamienne zwątpienie

Bądź jak kamień, stój, wytrzymaj
Kiedyś te kamienie drgną
I polecą jak lawina
Przez noc, przez noc, przez noc

Bądź jak kamień, stój, wytrzymaj
Kiedyś te kamienie drgną
I polecą jak lawina
Przez noc, przez noc, przez noc


piosenka z musicalu "Kolęda-Nocka" z muzyką Wojciecha Trzcińskiego. Śpiewa Krystyna Prońko


Przez moje wiersze widziałem świat o wiele mądrzej niż przez moje kombinacje i myślenie polityczne


Poezji nie można się nauczyć, bo ona wtedy jest interesująca, kiedy się pisze inaczej, niż inni


Jak człowiek już wejdzie w poezję, to się liczy z tym, że na ogół potrzebują jej ludzie, którzy nie mają tak za dobrze w życiu. Bo ci, którzy mają dobrze w życiu, raczej zajmują się kupowaniem nowych gadżetów



                                                             www.kultura.onet.pl

piątek, 28 lutego 2025

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ - 45 ROCZNICA ŚMIERCI

 



20.02.1894 - 02.03. 1980

Pisarz (pseudonim Eleuter),poeta, eseista, tłumacz, współtwórca grupy poetyckiej Skamander, współpracownik Wiadomości Literackich, wieloletni redaktor naczelny Twórczości.


  • Według metryki Leon Iwaszkiewicz (początkowo imię Jarosław było używane wyłącznie w bliskiej rodzinie) 
  • Urodził się na rosyjskiej Ukrainie we wsi Kalnik. Był najmłodszy - miał czworo rodzeństwa. Matka Maria -ziemianka, ojciec Bolesław -księgowy
  • Naukę rozpoczął w 1902 w szkole w Warszawie, w 1904 przeniósł się wraz z rodziną do Elizawetgradu (dziś Kirowohrad),gdzie uczęszczał do liceum, a od 1909 mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum. 
  • W tym czasie zaczął komponować muzykę ( gra na fortepianie) pisać wiersze. Swą przyszłość wiązał ze światem muzycznym. przyjaźnił się z Karolem Szymanowskim.
Wiersze pisałem od ósmego roku życia. Również komponowałem, czy też improwizowałem, na fortepianie, ku utrapieniu mojego ojca, który nie lubił, jak się brzękało

                                     Jarosław Iwaszkiewicz w wieku 20 lat -1914 r.
www.alchetron.com


  • Po maturze podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim, jednak nie ukończył ich. Studiował również w konserwatorium w Kijowie.
  • Pod koniec nauki w liceum i na początku studiów pracował też jako korepetytor. Ten okres swojego życia, wrażenia  są często opisywane w późniejszych utworach.
  • Debiutował w 1915 wierszem Lilith w kijowskim piśmie "Pióro" W 1919 -debiut książkowy Oktostychy (cykl ośmiowersowych utworów lirycznych)
  • W latach 1916-1918 był aktorem i kierownikiem literackim kijowskiego Teatru Studya S. Wysockiej.
  •  W  1920 r.  należy do  grupy poetyckiej  „Skamander” w skład której wchodzi Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński oraz Jan Lechoń.
                                                 Skamander
                                             www.docplayer.pl

  • W 1922r zawiera małżeństwo z Anną Lilpot -pisarką, tłumaczką, córką bardzo bogatego przemysłowca. Małżeństwo ma dwie córki Marię i Teresę 
                                            
                                         Anna i Jarosław z córkami
                                               www.wyborcza.pl


                                            Witkacy - portret podwójny Iwaszkiewiczowie 1922 r.
                                             www.stawisko.pl

                                                                pisarz w roku 1932 r.
                                                                  www.alchetron.com


  • Od 1928 do śmierci w 1980 roku mieszkał w Podkowie Leśnej w posiadłości Stawisko. Dzisiaj znajduje się w niej muzeum. Stawisko, pod koniec lat 20. stało się miejscem spotkań artystów.  
                                                               Stawiska
                                          www.anna.fit.pl

Willa w Stawiskach przez cały okres okupacji, a zwłaszcza po upadku Powstania warszawskiego, była schronieniem dla wielu ludzi kultury. Mieszkali tu m.in. Czesław Miłosz, Krzysztof Kamil Baczyński, Leon Schiller, Pola Gojawiczyńska i Witold Lutosławski. Iwaszkiewiczowie ratowali również Żydów, za co w r. 1988 zostali uznani za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. 
  • w czasie wojny adoptował chłopca ocalałego z z Rzezi na Woli Antoniego Kępińskiego
                                                                     www.booklips.pl
      
kiedyś napiszesz pamiętnik o Stawisku, który będzie materiałem do mojej biografii! I to pierwszorzędnym...

  • W latach 1923–1925 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja. Od 1927 pracował w dyplomacji. Pełnił obowiązki sekretarza ambasady RP w Kopenhadze (1932–1935) i Brukseli (1935–1936) Pracował też w MSZ. 

  • Wiele podróżował po Europie (m.in. Niemcy, Francja i Włochy, w tym ulubiona Sycylia). Bardzo często wyjeżdżał za granicę również po r. 1945 (m.in. Argentyna. Ukraina, Rosja radziecka). Ślady wędrówek pojawiają się w utworach, np. szkicach z podróży.

  • Po wojnie stanął na czele "Związku Literatów Polskich". Był też posłem na Sejm PRL siedmiu kadencji. Aktywny twórczo był niemal do końca swych dni.

  • Najbardziej znane utwory prozatorskie to opowiadania "Panny z Wilka", "Brzezina", "Młyn nad Utratą", "Matka Joanna od Aniołów", "Tatarak", powieści "Zmowa mężczyzn", "Czerwone tarcze", "Kochankowie z Marony", "Sława i chwała".

  • Wybrane tomy wierszy Iwaszkiewicza to: "Oktostychy:, "Dionizje", "Księga dnia i księga nocy", "Powrót do Europy", "Lato", "Inne życie", "Ody olimpijskie", "Jutro żniwa", "Krągły rok", "Mapa pogody".

  • Autor zostawił po sobie również sporo materiału o charakterze autobiograficznym – kilka tomów wspomnień (najbardziej znany z nich to „Książka moich wspomnień”), korespondencję oraz dzienniki (wydane dopiero w latach 2007 – 2011, w trzech tomach

  • Za swoją działalność literacką i polityczną otrzymał wiele nagród i odznaczeń, m.in. tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego (1971) i Jagiellońskiego (1979).

  • Pochowany został – zgodnie z ostatnią wolą –nie na Powązkach, lecz na cmentarzu parafialnym w Brwinowie, obok swoich najbliższych.




"Cóż to za dziwna potrawa te książki – nigdy się nam nie przejada"


ERNEST BRYLL

  01.03.1935 - 16.03.2024 Polski pisarz, poeta, autor tekstów piosenek, dziennikarz, krytyk filmowy, także dyplomata,  ambasador RP w Irland...